Ảnh minh họa

 Bà Long là một cán bộ nghiên cứu khoa học đã nghỉ hưu, nhà ở phố Đội Cấn. Bà sinh ra trong một gia đình khá giả trong xã hội cũ. Nhưng gốc gác xa xưa cũng vẫn là một gia đình buôn bán nhỏ có nề nếp. 

 

Bây giờ, ở độ tuổi đã ngót 70, con cháu đề huề, nhà cửa đàng hoàng, cuộc sống tương đối nhàn nhã, bà Long thường có thời gian qua lại thăm hỏi họ hàng, bè bạn và láng giềng thân quen. Cách đây ba năm, bà vừa chuyển sang  ngôi nhà mới , cách xa ngôi nhà cũ  chừng vài cây số. Vậy mà hàng xóm cũ, bà cũng nhớ, mà hàng xóm mới, bà cũng thân. Tại đâu, gia đình bà cũng đều được bình bầu là gia đình văn hoá điển hình trong cụm dân cư và trong toàn phường. Bà Long quan niệm rằng, đối với bà con hàng xóm thì gần gũi và ân cần trong ứng xử hàng ngày là hay nhất. Đặc biệt là trong những dịp có đám hiếu, đám hỷ trong xóm ngõ, nhất thiết phải mau mắn chạy đến thăm hỏi chia buồn hay góp vui. Lỡ đến khi nhà mình có công kia việc nọ, bà con cũng sẽ sẵn lòng chạy đến, kẻo không thì tủi thân lắm.

Quả vậy, bán anh em xa, mua láng giềng gần, tắt lửa tối đèn có nhau, đó là một truỳền thống ứng xử tốt đẹp của con người Việt Nam trong xã hội Vịêt Nam. Tuy nhiên, cuộc sốngvà các mối quan hệ xã hội của các tầng lớp cư dân Hà Nội những năm cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21 đã khác trước thật nhiều. Hầu hết mọi người đều lao vào cuộc sống học tập, làm việc gấp gáp, bận rộn. Có những hộ gia đình đóng cửa im ỉm từ sáng sớm tới tối đêm, đặc biệt là các gia đình ở các khu chung cư hay khu xây dựng mới ven nội. Tình trạng nhiều gia đình sống chung trong một khu nhà mà hàng chục năm chưa hề biết tên tuổi, hay là chưa hề qua lại thăm hỏi nhau một lần ở các khu cư dân mới là có thật. Nói chi đến việc chia xẻ tâm tình hay giúp đỡ lẫn nhau.  Bởi vậy, trừ ở các khu nhà trên khu phố cổ trung tâm, nơi mà mối quan hệ hàng xóm láng giềng còn tương đối thân mật, còn nói chung, sự gắn bó theo lối cũ trong mối quan hệ xóm láng khi xưa đã dần phai lạt, ít ra là ở mặt hình thức.

Chị Hiếu là một bác sĩ đa khoa, nhà ở một khu tập thể phường Giảng Võ, quận Ba Đình. Năm nay chị Hiếu ở vào độ tuổi ngoại ngũ tuần. Gọi là lớp người cũ cũng không hẳn đúng mà gọi là lớp người mới cũng chưa hẳn sai. Chị sinh ra trong một gia đình thị dân điển hình của Hà Nội. Trong cuộc đời, chị đã từng có đôi ba dịp đi tu nghiệp ở nước ngoài. Bởi vậy, bên cạnh nếp ăn ở, ứng xử mang đậm dấu ấn của người Hà Nội một thời, chị cũng đã tiếp thụ một số cách thức sinh hoạt, giao tiếp mới mẻ của văn hoá phương tây. Chị cũng là một người được  hàng xóm yêu quý vì đã thường xuyên giúp đỡ bà con trong việc chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ, tư vấn giúp đỡ về phương pháp chăm sóc con cái. Quan điểm của chị Hiếu về mối quan hệ xóm giềng tuy có những điểm khá tương đồng với bà Long, song cũng đã có đôi ba sự khác biệt so với bà Long, hay có thể nói là so với lớp người cách chị gần một thế hệ. Chị cho rằng, đối với hàng xóm, ai cần đến thì mình sẵn lòng giúp đỡ. nhưng nên tránh tò mò hỏi han quá sâu  gia cảnh hàng xóm, trừ khi bà con tự bộc bạch. Và nên tránh sự phiền nhiễu lẫn nhau. Đi làm mệt mỏi mà nếu có bà hàng xóm cứ sang cà kê chuyện rông chuyện dài, thì sao có thời gian mà nghỉ ngơi, thư dãn. Mà nhỡ rồi chuyện nọ xọ chuyện kia thì phiền phức lắm.

Theo chúng tôi, quan niệm của Chị Hiếu về mối quan hệ xóm giềng ở Hà Nội trong giai đoạn hiện nay là tương đối phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội chung của thành phố chúng ta.

Cùng với cả nước, Hà Nội đang sôi động trong phong trào xây dựng gia đình văn hoá và cụm dân cư văn hoá . Một trong những tiêu chuẩn quy định xét duyệt, bình bầu các danh hiệu tốt đẹp này là phải xây dựng được mối quan hệ gia đình và xóm giềng tốt đẹp. Đó chính là sự cụ thể hoá nghị quyết 5 của trung ương Đảng về xây dựng một đời sống văn hoá tinh thần lành mạnh trong các tầng lớp nhân dân, một đời sống văn hoá  mang đậm dấu ấn  truyền thống tốt đẹp và  hiện đại, văn minh.

PV