NHÀ BÁO NỮ Ở TRƯỜNG SA

“Xông xáo, sắc sảo, nhạy cảm và trắc ẩn” là những phẩm chất cơ bản thường thấy ở mỗi nhà báo nữ. Xông xáo, sắc sảo là tính chất nghề nghiệp cần phải có. Nhạy cảm và trắc ẩn là thiên chức trời phú cho phái nữ thường nhiều hơn phái nam. Chỉ cần một chút khác biệt ấy đã là yếu tố cơ bản để định hình nên phong cách viết và cách tiếp cận vấn đề của mỗi báo giới. Tôi đã có dịp chứng thực điều này khi cùng một số nhà báo nữ ra tác nghiệp ở quần đảo Trường Sa- Một điểm đến khá đặc biệt, được báo chí “oanh tạc” nhiều nhất từ trước đến nay.

Hàng năm có tới vài trăm phóng viên báo, đài, tạp chí… ra tác nghiệp tại Trường Sa. Con số ấy đủ thấy mức độ “chồng lấn” đề tài ở mảnh đất này nhiều đến cỡ nào. Thôi thì trăm hồng ngàn tía, nào báo viết, báo hình, báo nói, báo ảnh... vân vân và vân vân. Phóng viên nam ra được Trường Sa đã gian nan, vất vả, các nhà báo nữ càng chật vật bội phần. Họ phải đối mặt với rất nhiều áp lực. Thứ nhất, đó là vùng biển đảo xa xôi, phải xác định đi dài ngày. Đàn ông vắng nhà lâu còn được, chứ phụ nữ mà đi lâu thế thì chuyện nhà cửa, con cái biết bỏ cho ai? Thứ hai, nhà báo nữ có mạnh mẽ mấy cũng vẫn là “phái yếu”. Ra Trường Sa sóng to, gió cả, đa số phải đối mặt với những cơn say sóng bất tận, triền miên. Hết say sóng sẽ lại say đất liền, thời gian trên đảo thì vô cùng ít ỏi, làm sao tác nghiệp được đây? Chính vì lẽ đó mà mỗi nhà báo nữ khi ra với Trường Sa, đều phải “thủ” riêng cho mình một vài “chiêu” tác nghiệp.

Xuống Tàu HQ 996, lỉnh kỉnh  nhất, cồng kềnh nhất chưa phải là các phóng viên báo hình mà chính là các nhà báo nữ. Thôi thì va li, túi sách, cặp kéo, cặp số… và còn vô khối bị, bọc, gói buộc… Trông họ giống như đi tản cư vậy. Quỳnh Nga – Cô gái đến từ Bộ ngoại giao bộc bạch:  Đi xa thế này, thiếu cái gì cũng khổ. Ngoài vũ khí tác nghiệp, em mang đủ cả từ cây kim, sợi chỉ đến các loại thuốc thông thường. Riêng quần áo phải đủ cho 12 ngày, vì  lênh đênh trên tàu lấy đâu ra nước ngọt mà giặt giũ? Chưa kể đến các đồ ăn khác như ô mai, lương khô, mì tôm, sữa tươi, trái cây, ruốc thịt và cả lọ... mắm tép nữa. Nhà thơ Phạm Thị Xuân Khải – Người phụ nữ cách đây hơn 20 năm đã làm chấn động dư luận xã hội bằng bài thơ “Mùa xuân nhớ Bác” còn rinh theo nguyên một… két bia. Chị bảo: Nặng một tí nhưng lên đảo có cái để anh em chung vui.  Nhà báo Thục Khuê (Đài Truyền hình VN), Thanh Hà (Hội Nhà báo Việt Nam) và Thanh Xuân (Báo Tài nguyên & Môi trường) cũng kềnh càng chẳng khác gì những con lạc đà cõng hàng qua sa mạc. Gọn nhẹ nhất có lẽ là tôi, tất tật quân tư trang và sổ sách giấy tờ, chỉ vẻn vẹn một chiếc va li loại nhỏ.

Trên tàu, tranh thủ lúc sóng yên, biển lặng các nhà báo nữ luôn tìm cách hỏi chuyện Trường Sa. Đối tượng bị khai thác triệt để nhất phải kể đến đội ngũ anh em thuỷ thủ và một số khách chủ nhà. Mà họ tác nghiệp cứ như không ấy thôi. Phỏng vấn đấy mà như cử chỉ quan tâm, một chút tò mò của phái nữ. Tư liệu trước hết đạt mục đích phục vụ cho báo “nhà”. Thục Khuê đặc biệt quan tâm đến đời sống văn hoá tinh thần của bộ đội. Thanh Xuân xoắn xuýt hỏi về mật độ cây cối được trồng trên đảo. Nhà thơ Xuân Khải với cuốn sổ tay nhẩn nha đi dọc thân tàu, ghé cả vào khoang bếp để thu thập tư liệu. Thanh Hà - khoẻ khoắn trong trang phục không thể gọn hơn: Quần xoóc, áo thun. Cô chạy như con thoi từ boong trước sang boong sau, hết chụp sóng lại chụp bình minh, tàu lắc quá thì về nằm vật ra giường ứa nước mắt: Em nhớ con gái quá thôi! Riêng Quỳnh Nga – Cô gái đến từ Bộ ngoại giao lại không hề say sóng. Vì vậy Nga chính là cánh én mùa xuân mang mọi tin tức từ khắp nơi về cho chúng tôi. Nào là các anh thuỷ thủ vừa câu được con cá ngừ đại dương nặng 30 kg; Nhà báo Xuân Ba bị trượt chân ngã khá đau; sáng mai tàu sẽ đến đảo nào, tối nay ăn món gì…

Khi cập xuồng lên đảo, đang bồng bềnh ướt át mệt mỏi là thế, gặp được bộ đội chị em cứ như người khác hẳn. Chẳng cần đến sự xông xáo, sắc sảo, chỉ một chút nhạy cảm và lòng trắc ẩn, các nhà báo nữ đã nhanh chóng chinh phục được cảm tình của lính đảo. Một ánh mắt ấm áp, một cử chỉ quan tâm, một lời thăm hỏi ân cần… thế đã đủ để lính đảo tin cậy bộc bạch mọi nỗi niềm. Nhà báo nữ có cách tiếp cận rất riêng. Chiêu này các nhà báo nam đành phải chào thua. Chị em cùng vào bếp, cùng ra vườn rau và ra vọng gác với lính, thậm chí sẵn sàng phỏng vấn ở ngay chân sóng. Rồi nhận đồng hương, đồng niên, đồng họ… tóm lại mọi cử chỉ, hành động đều hết sức thân thiện, chân thành. Riêng khoản chụp ảnh thì… vô tư đi. Có tốp phải làm mẫu cho cả mấy chục chiếc máy ảnh mà vẫn cười rất tươi. Thế mới có tình huống, nhiều phóng viên báo đài khác phải năn nỉ chị em cho phỏng vấn “ké”. Đến Trường Sa mới thấy hết độ “trắc ẩn” ở mỗi nhà báo nữ. Tại đảo An Bang, Thanh Hà làm quen với một chiến sỹ trẻ nhất đảo tên là Nam. Em tâm sự: “Đã 2 năm rồi gia đình chưa nhìn thấy mặt em, chị chụp cho em một tấm để gửi về nhà”. Hà rất sẵn lòng và ngay khi về đến Sài Gòn, dù đã 11 giờ đêm vẫn cố tìm đến nhà Nam để trao ảnh. Sau khi xem ảnh, cả nhà Nam đều rất yên tâm vì không ngờ Nam ra đảo lại rắn rỏi thế. Mà chẳng cứ gì Hà, mỗi chúng tôi đều có đến vài chục địa chỉ gia đình chiến sỹ để gửi ảnh về. Đó cũng là điều chúng tôi chia xẻ với với lính đảo một cách ý nghĩa nhất. Nhà báo nữ cũng rất hảo tâm. Có bao nhiêu đồ ăn thức uống mang theo, đều sẵn sàng chia sẻ với đồng đội. Sẵn lòng chia xẻ cả những thông tin mình thu lượm được. Nhà báo Xuân Ba từng bảo tôi: Không sợ mất bản quyền sao? Tôi chỉ cười, chúng em có cách truyền tải riêng mà. Trên các đảo, Thanh Hà và Thục Khuê thường lội dọc mép sóng, lặng lẽ gom những mẩu san hô lóng lánh sắc màu làm kỷ niệm. Nhà thơ Xuân Khải lúc nào cũng ở trạng thái thiếu thời gian. Thanh Xuân quấn quýt bên các trạm thuỷ văn. Quỳnh Nga chẳng khi nào để yên chân một chỗ. Riêng tôi chịu đựng sóng kém nhất tàu, kém đến nỗi phải nằm triền miên, trừ lúc lên đảo. Thậm chí ăn cũng cũng nằm, đọc thơ cũng nằm và đánh túlơkhơ cũng… nằm nốt. Tuy nhiên, vốn có lợi thế là nhà báo quân đội, quá quen với cảnh sinh hoạt của lính nên cái sự tác nghiệp ở Trường Sa cũng khá thuận lợi. Không kể thơ và truyện ngắn, tôi đã cho ra mắt một thiên ký sự 6 kỳ in trên Báo PK - KQ, dăm bài đăng trên báo bạn và vài trăm bức ảnh dành để dùng dần. 

5 nhà báo nữ cộng với 1 nhà thơ cũng đủ làm rộn ràng cả con tàu. Phòng của chúng tôi luôn là tâm điểm của mọi sự chú ý. Nào là các đoàn khách đến làm quen, các đồng nghiệp nam đến giao lưu, trao đổi kinh nghiệm. Vui nhất là 2 đêm chúng tôi tổ chức sinh nhật cho Thanh Xuân và Quỳnh Nga ngay tại boong tàu. Quà tặng chỉ là những con ốc biển xinh xinh hay trái bưởi, gói ô mai, hộp sữa… mà vui đến nổ trời.  Ấn tượng nhất là đêm cuối cùng của cuộc hành trình. Đã quá quen với hình ảnh quần soóc, áo thun của các nữ phóng viên. Quen đến độ có anh ái ngại hỏi thẳng Thanh Hà: Em không có chiếc quần dài nào sao? Biết chuyện, chúng tôi quyết định vào đúng đêm giao lưu sẽ làm cho cả tàu… lé mắt. Thiếu tướng Nguyễn Kim Cách, trưởng Đoàn PK- KQ được chọn làm người “cầm càng” cho các nữ phóng viên vì anh hát khá hay và thuộc khá nhiều bài. Thanh Xuân, cô gái xinh nhất tàu được lãnh trách nhiệm trang điểm cho cả tốp. Thục Khuê, Thanh Hà tất bật với việc lựa chọn trang phục. Sau khi cân nhắc kỹ càng, hai cô tuyên bố một câu xanh rờn: Thống nhất là… váy tất. Thế là đóng cửa thử… trang phục. Loay hoay, ngắm nghía, bình phẩm rồi lại tráo đổi cho nhau,  hào hứng và say mê đến độ quên cả cơm chiều. Quả nhiên, khi các nữ nhà báo thướt tha xuất hiện ngoài boong tàu thì ai nấy đều hết sức bất ngờ. Vậy là dẫu hát chẳng hay lắm đâu, nhưng tiết mục của chúng tôi vẫn được cả tàu hoan nghênh rầm trời.

Nhà báo nữ ở Trường Sa không phải là sự kiện gì quá đặc biệt, nhưng ấn tượng mà họ có được cũng như những ảnh hưởng của họ ở nơi ấy lại hết sức riêng biệt. Đã có sẵn tố chất xông xáo, sắc sảo của người cầm bút, thêm một chút tinh tế, nhạy cảm trời phú cho phái đẹp, Trường Sa qua góc nhìn của các nhà báo nữ chắc chắn sẽ mềm mại, ấm áp, gần gũi và mang nhiều ý nghĩa.

PV