Một vùng sen Tây Hồ trên đất mới

Bốn giờ sáng hằng ngày, không chậm hơn, trời còn tối mờ mịt,  bà Hiền  đã thức dậy và  lên đường ...Chiếc xe máy cũ phóng veo veo trên con đường đê ven sông Hồng ngược lên phía Bắc.  Những  lối rẽ quanh co, khấp khểnh và những ngôi nhà đơn sơ thưa thớt đôi bên những con ngõ vắng , lâu nay đã trở  thành  quá quen thuộc  với  bà, một người con dâu làng Quảng Bá- Tây Hồ

Chừng nghe trong gió sớm, thoảng đôi làn hương sen man mác lan tỏa, tức là đã đến gần chỗ làm hàng ngày mà bà Hiền đã gắn bó từ mùa xuân năm trước tới nay

 Trong màn sương mở ảo trước lúc rạng đông, những cơn sóng lá sen dập dờn như trong  cơn mộng chưa vội tan, cứ như thực như mơ vậy . Dĩ nhiên,  đầm sen  này không nằm ở đất Tây Hồ, mà nằm  cách xa chốn Tổ của chúng tới gần chục cây số. Đầm sen ấy nằm trên đồng đất thôn Tân Phương, xã Thụy Phương, huyện Từ Liêm cũ, nay thuộc phường Thụy Phương, quận bắc Từ Liêm, Hà Nội  

Lúc này đừng ai hỏi han gì nhé. Bà Hiền đang rất vội.   Đối với người dân nghề sen, những thời khắc ban mai mùa hạ thật vô cùng quý giá. Sen cần được hái xong trước lúc mặt trời lên cao.  Muộn một chút, nắng và gió sẽ khiến  hương hoa bay vợi mất. Mà hương sen chính là  phẩm vật vô hình mà quý giá nhất của hoa sen Tây Hồ

Khi vệt mây hồng mong manh đầu tiên chớm  hiện phía chân trời, thì chiếc thuyền thúng đầu tiên cũng đã kịp rẽ nước xuống đầm sen. Ngày nào cũng một dàn thuyền 7 chiếc mê mải lao vun vút .  Mọi người đều rất vội vã , tất bật. Trông chả như cảnh hái sen thơ mộng  trong thơ văn, phim ảnh xưa nay. Chợ nhớ tới bài thơ: Khúc hát hái sen ( Thái liên khúc)  của Lý Bạch thời nhà Đường. Mới biết cái nhìn của các nhà thơ nhà văn cũng nhiều lúc khác xa cuộc sống hàng ngày của người lao động . Nhưng mà cũng nhờ những áng thơ văn như thế, con người ta có thể cảm thấy yêu hơn những con người cần lao và những cảnh ruộng vườn mộc mạc mà nên thơ

 Những thuyền sen sớm nhất , sau chừng nửa tiếng đồng hồ, đã tới tấp đưa lên bờ những bó hoa đầu tiên , sắc hồng ngời ngợi, đang độ hàm tiếu, độ hoa tốt nhất để đem ướp trà hương

Có đầm sen mới từ mùa hạ năm trước,  hàng chục lao động của xã Thụy Phương có thêm việc làm mới. Thu nhập mỗi lao động chính xác là 50.000đ/ 1 giờ làm việc . Nhưng hơn cả là họ cũng  học được  thêm mấy công đoạn ban đầu của một  nghề truyền thống đắt giá vùng Quảng Bá -Tây Hồ, cái nghề vốn xưa nay  không bao giờ đem lưu truyền ra bên ngoài  . Lấy gạo sen, sàng gạo sen. Tất cả diễn ra dưới mái lều bạt che kín nắng gió, đúng theo cách lấy gạo sen của làng nghề Quảng Bá xưa.  Dưới những tay sàng điệu nghệ lắc tròn, những hạt sạo sen tươi mẩy màu trắng ngà rơi như mưa trên những tàu lá sen xanh biếc, nom đẹp đẽ làm sao .  Bà Nguyễn Thị Hà, người làng Tân Phương, Thụy Phương hồ hởi lắm:

Sen phải hái sớm, lấy gạo sen ướp trà phải tránh nắng giáo sợ phai mùi hương, lấy gạo sen phải nhẹ tay, tránh để gạo sen vỡ nát, vì nó là thứ quý giá nhất trogn bông sen

Mùa hè, mỗi ngày đều đặn có 7-8  tay sào đẩy thuyền và hái sen liên tục trong khoảng 2 giờ đồng hồ. Họ đều là con cháu trong nhà bà chủ. Thêm 5-7  nhân công  địa phương, người  xã Thụy Phương, huyện Từ Liêm cũ, nay thuộc Phường Thụy Phương, quận Bắc Từ Liêm, nơi đầm sen mới rộng 7 mẫu Bắc bộ  đang sinh sôi,  nảy nở

Đầm sen mới được gây dựng từ đầu năm trước, năm 2015. Mỗi ngày cho thu hái ước chừng ba bốn ngàn bông sen . Ngày nhiều tới năm ngàn bông. Ngày  ít cũng hai ngàn bông . Thu hái từ tháng 4  cho tới tháng 6 âm lịch.  Còn tiếp đó là tận thu đến tháng 7, tháng 8 âm lịch . Sen cuối vụ kém thơm thì chỉ để cắm chơi là chính

Sen , đúng giống sen Tây Hồ, nghĩa là sen bách diệp, nghĩa là bên trong bông sen có hàng trăm cánh hoa nhỏ, không phải giống sen quỳ, giống sen chỉ có lớp cánh to , không có lớp cánh nhỏ , thì càng ngày càng đắt giá trên thị trường. Trung bình cứ 10.000đ/ 1 bông hoa bán ngay tại bờ đầm. Mà muốn mua cũng không dễ. Một lạng gạo sen lấy từ khoảng hơn 100 bông sen có giá tại chỗ hơn một triệu đồng mà cũng chả ai đem bán, chỉ dành để ướp trà 

Ở các vùng nông thôn, thu nhập nghề trồng sen quỳ vốn đã gấp năm bẩy lần nghề trồng lúa, còn riêng với sen Tây Hồ, thì gấp vài mươi  lần là điều không cần bàn cãi

Đầm sen Thụy Phương sang mùa khai thác thứ hai, bạc tỷ nằm chắc trong tầm tay, bà chủ đầm  mới bắt đầu vợi bớt những lo âu,  phấp phỏng. Bởi hoa sen, nhất là sen Tây Hồ, vốn rất khó tính, gây dựng và chăm sóc phải rất mực cẩn thận. Nước sạch,  mà bùn cũng phải là bùn sạch. Sơ sểnh một chút, là cả đầm sen sẽ  tàn lụi luôn mấy mùa. Rất khó gây dựng lại. Những bài học thất thoát những mùa sen quê nhà vẫn là những bài học đắt giá

 Bà Lưu Thị Hiền, chủ đầm sen bộc bạch, đem sen Tây Hồ lên Thụy Phương  trồng, là ý tưởng của ông chồng tôi, ông Ngô Văn Xiêm, dân Quảng Bá chính gốc. Vì mấy năm nay sen Tây Hồ kém nhiều, do nước ô nhiễm hay sao ấy, nên nhà chả đủ sen ướp trà bán cho khách. Lúc đầu lên thuê nhân công be bờ , nhặt cỏ, nhặc rác , nhặt bèo cũng lao tâm tổn sức lắm. Tháng giêng đem củ sen vùi bùn, tháo nước sông Nhuệ đầu nguồn vào. Rồi phân chăm bón lối gia truyền.  Rồi lo lắng hồi hộp đợi chờ . May hai mùa sen đều sai hoa đông nụ, bông to và cũng thơm chả kém gì sen chính gốc Tây Hồ, mới mừng mừng một chút

Nói chưa dứt lời, bà chủ đầm lại vội vã chui vào trong lều sen, nhanh tay sàng gạo sen cho kịp buổi ướp trà sớm, trông có khác nào những người làm công đang hối hả làm lụng xung  quanh . Ngoài kia,  mặt trời đã lên ngang tầm con sào, đầm sen dạo dào những sóng lá xanh chen những búp nụ hồng tím, dập dềnh,  lấp lóa trong ánh nắng  trong vắt và tỏa hươgn thơm ngào ngạt trong những cơn gió nồm nam mới mẻ  

 Đầm sen Thụy Phương  còn khá nguyên sơ , nguyên sơ đến nỗi, chưa có bất kỳ cô nàng chân dài yếm thắm nào biết đến mà dập dìu ảnh ọt  mà khoe lên Facebook.  Là bởi vì gia đình bà Hiền còn  dấu kỹ lắm.  Muốn dành hoa sen để duy trì nghề ướp trà hương truyền thống cha ông, chứ nhất định không muốn đem phục vụ du lịch theo lối thời thượng . Mong ước sao cho Sen Tây Hồ trên vùng đất mới, qua thời gian,  vẫn sẽ không bị thoái hóa và biến chất, ấy mới là cái mong ước lớn nhất của gia đình những người tâm huyết với nghề trồng sen truyền thống Tây Hồ, Quảng Bá.

 Vũ Thị Tuyết Nhung