Nghe đàn tranh để được trở về chính mình

Ngày 3/6/2016, tại phòng hòa nhạc nhỏ của Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam – số 77 Hào Nam, quận Đống Đa, Hà Nội, chương trình hòa nhạc Sông Tranh diễn ra thành công với sự tham gia của các giảng viên và sinh viên của bộ môn Đàn tranh,  thuộc khoa Nhạc cụ truyền thống của Học viện.

Chương trình hòa nhạc trong khán phòng hiện đại, giữa lòng thủ đô đã mang đến cho khán giả cảm giác khoáng đạt và thư thái như đang được ngồi bên dòng sông quê hương, khi đến với màn hòa tấu dân ca quan họ Bắc Ninh “ Ngồi tựa mạn thuyền”. Dường như tên gọi Sông Tranh là dòng sông của giai điệu đàn tranh, ở đó cách khởi đầu mỗi bản nhạc sẽ có âm thanh rung động ngân ba trong trẻo và thánh thót của đàn tranh bắt đầu từ một điểm trong dàn nhạc và lan tỏa dần ra toàn bộ dàn nhạc hòa tấu, cũng giống như gió thổi trên sông làm sóng lan tỏa trên mặt sông.

Có đôi khi trong buổi hòa nhạc, khán giả cảm thấy dường như mình đang được đứng trước buổi hoàng hôn trên một bãi biển nào đó, chứng kiến hình ảnh lao động của ngư dân Việt trong màn hòa tấu Lý kéo chài đầy sinh động. Vì kỹ thuật diễn tấu đàn tranh với những ngón Á mô phỏng âm thanh của ngân ba lan tỏa, cùng nhịp tay vỗ vào cầu đàn đều đặn mô phỏng nhịp kéo chài đầy khỏe khoắn trong tiếng sóng biển dạt dào.

Và các khán giả trung niên, cao tuổi trong khán phòng được thả hồn mình trong làn điệu vọng cổ Dạ Cổ Hoài Lang, với âm sắc trong trẻo thanh cao của đàn tranh Việt Nam hòa phối nhịp nhàng cùng âm thanh trầm lắng của cổ tranh Trung Quốc, tiếng đàn làm nền cho giọng hát ngọt ngào uyển chuyển của ca sĩ. Nhờ đó tâm trạng người vợ nhớ chồng lúc nửa đêm của bài vọng cổ được diễn tả thêm trọn vẹn, làm rung động những sợi dây cảm xúc sâu xa nhất trong trái tim người nghe.

Chương trình hòa nhạc dân tộc còn thu hút sự tham gia của   rất nhiều gương mặt trẻ trung có tình cảm đặc biệt với cây đàn dân tộc thân thuộc, giới trẻ Việt Nam không phải tất cả đều thích những loại hình âm nhạc quốc tế. Bên trong sâu thẳm tâm hồn mỗi thanh niên Việt Nam, giai điệu quê hương trong tiếng đàn tranh đã cùng dòng sữa mẹ nuôi lớn họ từ tấm bé. Trong quá trình trưởng thành, dù hòa nhập cùng quốc tế nhưng bản sắc dân tộc trong tâm hồn thanh niên Việt không hòa tan, nhờ cách quảng bá tiếng đàn dân tộc đến với công chúng đầy sáng tạo, tiêu biểu như màn hòa âm biến tấu bài hát thịnh hành nhất với giới trẻ hiện nay “Sau tất cả” trong chương trình hòa nhạc Sông Tranh.

Nhờ màn biểu diễn đầy thăng hoa và sáng tạo ấy, những thanh niên Việt dù chưa quen với nhạc cụ truyền thống cũng có thể thấy rằng, đàn tranh Việt Nam không chỉ biểu diễn được những giai điệu truyền thống mà còn có thể diễn tấu những giai điệu trẻ trung, tiếng đàn phù hợp với tâm hồn người Việt Nam ở mọi lứa tuổi. Vì nét độc đáo của đàn tranh Việt chính là ở sự nhấn nhá, mô phỏng tiếng hát. Dân ca và nhạc cổ truyền Việt Nam có đặc trưng luyến láy, nhấn nhá rất lớn so với các thể loại cổ truyền khác của khu vực, chính vì thế đàn tranh Việt có thể phát triển thêm nhiều cung bậc nhấn nhá của âm nhạc.

Từ đó, đàn tranh đang góp phần không nhỏ trong quá trình đưa tâm hồn trẻ Việt Nam trở về tìm lại chính mình, ở nguồn cội nơi mình sinh ra và lớn lên. Vì cây đàn tranh Việt là nhạc cụ do cha ông sáng tạo những cung bậc nhấn, rung, vỗ đặc trưng của bản sắc dân tộc. Không ai có thể diễn tấu đàn tranh Việt Nam hay bằng chính người Việt Nam trải lòng mình trên 16 dây đàn. Vì nếu ai không hiểu thổ âm ba miền Bắc Trung Nam, không nhuần nhuyễn đủ sáu sắc độ trong ngôn ngữ Việt, thì khó có thể nhấn nhá sao cho diễn đạt đủ tâm tình mà giai điệu muốn gửi gắm trong bài hát Việt Nam.

Đàn tranh Việt Nam đã và đang được quảng bá ngày càng rộng rãi đến thế giới, nhờ giới trẻ Việt Nam đang du học tại phương Tây. Bởi âm nhạc của đàn tranh là ngôn ngữ không lời có thể nói lên tâm hồn tràn đầy tình cảm ấm áp của người Việt Nam đến với người đối diện, từ đó xóa bỏ mọi ngăn cách về ngôn ngữ và phong tục tập quán. Nhờ đàn tranh Việt Nam, mà bản sắc dân tộc trong tâm hồn người Việt không bị hòa tan trong khi Việt Nam đang hòa nhập mạnh mẽ với quốc tế.

Thùy Dương