“Làm việc thiện nơi thế gian thật khó”

(Nhabaonu) - Tôi chưa một lần đến chùa Bồ Đề trước khi vụ việc “bán trẻ em” đăng tải trên các phương tiện truyền thông. Nhưng câu chuyện về Ni sư Thích Đàm Lan cưu mang trẻ mồ côi, trẻ em cơ nhỡ, người già, thậm chí người trẻ lang thang tôi đã được nghe nhiều. 

Ấn tượng nhất là hình ảnh thầy Đàm Lan nâu sồng trên chương trình Người đương thời hàng chục năm trước. Nếu tôi không nhầm thì sư thầy là vị trụ trì chùa đầu tiên của Giáo hội Phật giáo Việt Nam có mặt trên chương trình này. Sau đó tôi còn được xem một chương trình nữa về vị sư trụ trì chùa tại Đà Nẵng, cũng hết sức cảm động.

 Đối với người Việt, ngôi chùa, người tu hành gần gụi, luôn là khởi nguồn lan tỏa của lòng từ bi, bác ái, là điểm đến của người hướng thiện, hảo tâm. Nhất là với Ni sư Thích Đàm Lan, người sinh ra trong một gia đình có truyền thống tu hành và có tới 6/7 anh chị em đang trụ trì tại các chùa có tên tuổi và một người anh trai đang tu tại gia hết sức chuẩn mực.

Sư thầy Đàm Lan

Vì thế, như rất nhiều người, tôi thực sự kinh ngạc và muốn được gặp chuyện trò với vị sư thầy đang là Ủy viên Hội đồng trị sự TW Giáo hội Phật giáo Việt Nam,Trưởng Ban từ thiện Giáo hội Phật giáp Hà Nội, Trưởng Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Quận Long Biên. Đặc biệt, Ni sư đã được trao Huy chương Vì sự nghiệp Bảo vệ và chăm sóc Trẻ em Việt Nam; là một trong 10 cá nhân được trao danh hiệu công dân Thủ Đô ưu tú năm 2011; được Vinh danh có tấm lòng nhân ái trong phong trào nhân đạo, từ thiện năm 2012. Mới đây, năm 2013, Ni sư được trao tặng danh hiệu người phụ nữ tiêu biểu của Hà Nội.

Câu chuyện của Ni sư trĩu nặng đạo với đời.40 năm trước, tín nữ Phan Thị Lan 16 tuổi được Cao tăng Thích Trí Hải đưa đến chùa Bồ Đề tu hành. Ngày ấy ngôi chùa 500 tuổi ghi đậm dấu ấn “đại công đức Bồ Đề” của Vua Lê Thái Tổ sau nhiều thăng trầm do thiên tai, địch họa trở nên hoang tàn, ngập trong lau lách. Thầy trò chủa Bồ Đề sống đạm bạc, nhiều khi phải hái ngải cứu, đào củ chuối nấu với nước sông Hồng đánh phèn để ăn. Nồi cơm nấu xong không cận thận còn bị bê đi mất. Nghèo đến nỗi có lần thầy trò phải bán chiếc phích đang dùng lấy tiền làm giỗ  tổ. Không biết bao nhiêu chiều tà, tiểu Đàm Lan đứng chờ thầy bên bờ sông Hồng nước mắt lưng tròng vì lòng còn nhớ nhà, nhớ quê vô hạn.

 Sau Đại hội thống nhất Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Giáo hội Phật giáo quyết định triển khai chương trình đào tạo Phật giáo cao cấp. Thầy Đàm Lan lúc đó đã được giao trụ trì chùa Bồ Đề, là một trong số 70 thầy đến từ Hà Nội và các tỉnh được cử đi học khóa đầu tiên cùng với hai em trai là sư thầy Thích Thanh Huân, hiện là trụ trì chùa Pháp Vân và sư thầy Thích Nguyên Hạnh trụ trì chùa Tảo Sách. Ni sư Đàm Lan còn theo học lớp Hán Nôm do Viện Văn học – Trung tâm Khoa học Xã hội Việt Nam tổ chức. Năm 2010, Ni sư  bảo vệ thành công luận văn thạc sĩ tại Khoa Triết học, trường Đại học Quốc gia Hà Nội và hiện đang hoàn thiện Luận án Tiến sĩ cũng về đề tài “Đạo đức Phật giáo trong đời sống đạo đức xã hội Việt Nam hiện nay”. Càng thu thập được nhiều kiến thức, Ni sư càng thấm nhuần giáo lý nhà Phật, chỉ mang theo mình lòng thiện thanh thản - “niết bàn không ở đâu cả, ngoài cái ở đây và bây giờ”.

Lòng thiện ấy đã giúp ni sư vượt qua những tháng ngày gian khổ cùng các ni cô góp sứ, tự tay đóng gạch mộc, đốt lò lấy gạch để trùng tu lại nhà Tổ, hậu liệu, nhà khách, nhà tăng, rồi tôn tạo nhà Pháp Bảo…Ngày ấy dân còn nghèo khổ, lấy gì cúng dường,  thầy trò phát tâm khôi phục ngôi chùa đều phải tự mình xoay xỏa. Nhưng cũng từ những năm gian khó ấy, khi Mặt trận Tổ quốc Việt Nam vận động tăng ni phật tử tham gia nuôi dưỡng các em nhiễm chất độc màu da cam (1989), chùa Bồ Đề đã nhận nuôi dưỡng 10 cháu. Bấy giờ chùa chưa có nơi ăn chốn ở cho các cháu, hàng ngày thay nhau đến từng gia đình để chăm sóc các cháu bị di chứng chiến tranh. Vì làm tốt quá, Đài Truyền hình Việt Nam đã tìm đến ghi hình, phỏng vấn. Sư thầy Đàm Lan và chùa Bồ Đề trở thành nơi “sáng đời đẹp đạo”. Vào dịp kỷ niệm 38 năm ngày Giải phóng Thủ đô, sư thầy Đàm Lan là một trong những cá nhân của Thủ đô được trao tặng bằng khen “người tốt việc tốt”.

Hình ảnh chùa Bồ Đề lịch sử gắn liền với Ni sư trụ trì giàu lòng từ bi bắt đầu được công luận và người dân quan tâm. Câu chuyện về sư thầy, sư bác chùa Bồ Đề cứu sống, nuôi dưỡng các cháu vừa sinh ra đã bị bỏ rơi trên các phương tiện thông tin đại chúng càng thu hút thêm những người có hoàn cảnh éo le, lang thang cơ nhỡ, trẻ mồ côi, tìm đến ban đầu thì xin tiền, sau thì nương nhờ cửa Phật. Vài năm gần đây con số đó đã vượt lên 100, rồi 200. Với lòng hướng thiện, từ bi nhà chùa không thể chối từ, ngày càng ôm vào lòng những mảnh đời bi thương. Một hài nhi đỏ hỏn bị bỏ dưới triền đê, cuốn cùng đứa trẻ là bức thư của người mẹ: “Mẹ xin lỗi con vì đẻ ra mà không nuôi được. Nếu như ai nhặt được cháu xin hãy cứu sống nó… người mẹ tội lỗi xin cảm ơn”. Một cô gái trẻ tâm thần mắt vô hồn, quần áo nhếch nhách bế trên tay đứa trẻ sơ sinh đen kịt những vết nhau còn bám quanh người đến trước cửa chùa. Một bé trai 3 tháng tuổi, mẹ đi tù vì buôn bán ma túy, bố nghiện ngập định bán lấy 8 triêu đồng, được người hàng xóm lén đem vào chùa nương tưa. Những người mẹ trẻ tuổi học trò, sinh viên  trót lỡ mang thai, đến cửa phật nhờ được sinh nở, rồi gửi lại con cho nhà chùa; những cụ già bất hạnh trong cuộc sống gia đình không còn nơi nương tựa; những trẻ em tật nguyền khốn khó vì cha mẹ chia lìa không người nuôi dưỡng, những đứa trẻ bị bỏ rơi do bệnh viện đem đến…Thậm chí, còn rất nhiều thanh nữ  thân phận lỡ làng, éo le cũng tìm đến nhà chùa nương tựa, chấp tác, được sư trụ trì giao cho trách nhiệm chăm sóc những em bé bất hạnh như một cách tu tập làm lại cuộc đời. 

Năm 2014, Trần Minh Tuấn – Kim Hạnh đã tuyển chọn, in ấn những bài viết trên các phương tiện truyền thông về một ngôi chùa “Sáng danh cửa thiền”. Không biết bao nhiêu lời ca ngợi tấm lòng Bồ Tát của Ni sư Đàm Lan trong việc cưu mang những cuộc đời bất hạnh, hàng trăm bé trai, bé gái được mang họ Cù của Đức Phật hoặc họ Kiều của bà Kiều Đàm Di, một nhân vật trong truyền thuyết nhà Phật. Hơn 20 năm qua, đã có nhiều em được mẹ đón về, có nhiều em được học hành, có nghề có nghiệp. Nhiều bé gái họ Kiều đã có gia đình hạnh phúc.

“Sáng danh cửa thiền” còn có những bài viết tri ân những tấm lòng hảo tâm đã giúp nhà chùa có kinh phí nuôi dạy các cháu, chăm sóc các cụ nhà, những em lang thang cơ nhỡ. Tấm lòng của khách thập phương, kể cả người nước ngoài đã giúp nhà chùa có điều kiện xây dựng nơi ăn chốn ở cho hơn 200 cuộc đời không biết nương tựa vào đâu; giúp nhà chùa  xây dựng lại trung tâm đào đạo tăng ni của thành phố Hà Nội. Đặc biệt, từ năm 2010, chùa bắt đầu xây dựng lại nhà Pháp Bảo trên nền tòa thượng cổ xưa, hoàn thành tâm nguyện của thầy Thích Trí Hải. Nhà Pháp Bảo khang trang vừa mới xây xong, chưa kịp khánh thành thì chùa Bồ Đề gặp kiếp nạn. Ni sư Đàm Lan dẫu nhẫn đến tột cùng cũng bàng hoàng trong cơn lốc xoáy thốt lên “làm việc thiện nơi thế gian thật khó”.

Đọc bài trả lời phỏng vấn của Ni sư trên Pháp luật và Đời sống sau ngày công bố kết luận thanh tra, tôi càng trân trọng tấm lòng thiện của Ni sư. Đến thời điểm này cơ quan có trách nhiệm khẳng định “chưa có dấu hiệu Ni sư Đàm Lan liên quan đến việc mua bán trẻ em”. Nhưng cơn lốc xoáy dư luận về việc mua bán trẻ em của cá nhân chấp tác tại nhà chùa dường như muốn cuốn trôi luôn tất cả những nỗ lực của biết bao con người hướng thiện tại ngôi chùa có bề dày lịch sử này. Dẫu biết “nhà chùa không làm gì nên tội”, Ni sư vẫn thấy buồn vì “sự mất mát lớn   cho phật giáo, tăng ni”. Trong tâm trạng nhẫn nhịn đợi chờ tiếng nói cuối cùng của cơ quan thực thi pháp luật đối với vụ việc, ni sư vẫn hướng lòng về những đứa trẻ khốn khó nhất trong số hơn 200 trẻ em, người già, người tật nguyền không nơi nương tựa; vẫn sẵn lòng đón những đứa trẻ bị bỏ rơi nếu được đưa đến cửa chùa sau kiếp nạn. Tấm lòng từ bi quả thực không lay chuyển. Tôi mới hiểu vì sao, trong những ý kiến từ phía Giáo hội phật giáo Việt Nam trả lời trên các phương tiện thông tin đại chúng đến thời điểm này dù ít, đều khẳng định rằng, Ni sư Đàm Lan là một người rất tốt, có cái tâm từ thiện.

Lặng giở các trang luận văn thạc sĩ của Ni sư, chậm rãi đọc các bàn luận của Ni sư về tư tưởng đạo đức, giá trị đạo đức, chuẩn mực đạo đức của Phật giáo; ảnh hưởng của đạo đức Phật giáo đến lối sống, nhân cách của người Việt Nam hiện nay, có thể hiểu “triết lý Tứ vô lượng tâm (từ, bi, hỷ, xả) của Phật giáo đã bắt gặp và củng cố thêm đức hiếu hòa, khoan dung, độ lượng, nhân từ của người Việt Nam” đã tạo nên một Ni sư Đàm Lan hôm nay. Cũng không thể lướt qua những dòng chữ đầy tâm huyết “Bất kể quốc gia nào dù có hệ thống luật pháp hoàn chỉnh, có nền chính trị vững vàng, có nền tài chính công khai và minh bạch đến đâu thì nhiều lắm cũng chỉ ngăn ngừa ở mức độ nhất định những bất công, dối trá và tội ác. Vì thực ra, đó cũng chỉ là những tác nhân ngoài, mà tác nhân ấy có giới hạn của nó. Luật pháp chặt chẽ đến đâu vẫn có chỗ cho “tham, sân, si” tồn tại và phát triển. Nếu trong xã hội, cá nhân mỗi con người, tự ta kiểm soát trong ta để hạn chế những đam mê dục vọng như đạo đức Phật giáo đã dạy thì đó là phương pháp hiệu quả nhất để hạn chế tội ác, dối trá trong đời sống xã hội”.

Giờ đây, chính quyền và cơ quan bảo trợ nhận về mình trách nhiệm an sinh đối với hơn 200 con người nương nhờ cửa Phật. Ni sư Đàm Lan dẫu có an lòng nhưng chắc cũng không tránh được tâm trạng chia ly những sinh linh từng gắn bó. Vậy xin nhắc lại bài chú Ni sư vẫn khuyên mọi người nên đọc mỗi ban mai như một sẻ chia trong thời khắc Ni sư “không thể không đứng dậy, không thể không vượt qua” trên con đường “tự tu, tự chứng, tự giải thoát” :                    

Tỉnh dậy miệng mỉm cười

Hai bốn giờ tinh khôi

Xin nguyện sống trọn vẹn

Mắt thương nhìn cuộc đời

Nguyên Bình