Giải pháp của Israel cho một thế giới khát nước

Buổi tọa đàm thảo luận những thách thức về quản lý nguồn nước mà Việt Nam đang phải đối mặt, đồng thời tìm hiểu những kinh nghiệm thiết thức của Israel trong vấn đề quản lý nguồn tài nguyên nước cũng như cách thức áp dụng những kinh nghiệm này tại Việt Nam. Tham dự buổi tọa đàm là Đại sứ đặc mệnh toàn quyền của nhà nước Israel tại Việt Nam – bà Meirav Eilon Shahar, ông Nguyễn Cảnh Bình – Giám đốc Trung tâm hợp tác trí tuệ Việt Nam, ông Đồng Văn Tự – Vụ trưởng Vụ quản lý công trình – Tổng cục Thủy lợi,  PGS.TS Nguyễn Tùng Phong – Phó viện trưởng Viện khoa học thủy lợi, PGS.TS Hoàng Minh Tuyển – Giám đốc Trung tâm nghiên cứu thủy văn và tài nguyên nước, ông Asher Azenkot -chuyên gia của Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn Israel; cùng hơn 200 khán giả.

Ông Đồng Văn Tự  – Vụ trưởng Vụ quản lý công trình – Tổng cục Thủy lợi cho biết : Sau 71 năm phát triển ngành thủy lợi, ngành đã thành lập hơn 900 hệ thống thủy lợi bao gồm 8.800 hồ chứa thủy điện với dung tích 64 tỷ mét khối nước, nguồn tài nguyên nước đủ để trồng trọt 3,52 triệu ha/năm trên cả nước. Tuy nhiên, do biến đổi khí hậu, vì vậy,  nạn hạn hán đã ảnh hưởng làm 11 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, 4 tỉnh Tây Nguyên lâm vào tình trạng khô hạn nặng, theo thống kê mùa từ hiện tượng Elnino năm 2014.

Còn ông, Hoàng Minh Tuyển – Giám đốc Trung tâm nghiên cứu thủy văn và tài nguyên nước, đánh giá, tổng lượng mưa trung bình của Việt Nam một năm là 1.960mm, gấp 2,5 lần trên thế giới , lượng nước trong dòng chảy sông là 835km khối, tổng cộng nguồn tài nguyên nước tự nhiên của Việt Nam là 9.000 mét khối/ năm. Thế nhưng Việt Nam đang  lâm vào tình trạng thiếu nước nghiêm trọng.

Nhận xét về nguồn tài nguyên nước của Việt Nam, tác giả cuốn sách Seth Mitchell Siegel cho biết : “Rất ít quốc gia dễ bị lâm vào tình trạng khan hiếm nước như Việt Nam. Hiện tại khi mối quan hệ giữa Việt Nam và Israel phát triển sâu và rộng hơn, thì một lĩnh vực hợp tác đặc biệt chính là việc Việt Nam có thể học hỏi từ kinh nghiệm lâu năm của Israel về cách quản lý nước, với phương châm chắt chiu từng giọt nước. Trong thế giới ngày càng trở nên khô hạn, kinh nghiệm của Israel trong việc quản lý nước là một mô hình giúp chúng ta có thể phát triển bất chấp những thách thức về thiếu hụt nguồn nước”.

Không giống như Việt Nam, Israel không sở hữu nguồn tài nguyên nước dồi dào và hệ thống sông ngòi, kênh rạch phong phú; mà ngược lại có tới 60% diện tích là hoang mạc, lại bị bao vây ba bề bốn bên bởi những quốc gia thù địch. Thế nhưng người Israel đã tìm ra cách tự sản xuất ra nước thông qua những biện pháp sáng tạo và liều lĩnh. Đó là nước sạch được khử mặn từ nước biển, là nước lợ đã qua một hệ thống lọc phức tạp, thậm chí là nước thải sinh hoạt được xử lý tinh vi để có thể dùng tưới tiêu cho nông nghiệp hay cho những mục đích sinh hoạt thông thường khác. Năm 2013, người Israel đã tuyên bố : nguồn nước của họ không còn phụ thuộc vào thiên nhiên. Nước là cứu cánh mở ra cánh cửa nông nghiệp, kinh tế, ngoại giao cho Israel. Israel hiện sản xuất nước dư thừa cho nhu cầu nội tại và còn xuất khẩu đều đặn 24/7 sang cho các nước láng giềng, là vũ khí hòa bình của Israel cho tình trạng đối đầu Iran-Israel, và một số quốc gia khác. Sản xuất nước sạch trở thành một ngành kinh doanh toàn cầu, đòn bẩy cho kinh tế Israel phát triển.

Bà Meirav Eilon Shahar – Đại sứ Israel tại Việt Nam chia sẻ :”Tôi tin rằng kinh nghiệm của Israel về quản lý nguồn nước được liệt kê trong cuốn sách cũng như được thảo luận tại tọa đàm có thể giúp đỡ Việt Nam trong các vấn đề về nước”.

Tại buổi tọa đàm, chuyên gia Asher Shmuel Azenkot đến từ Bộ nông nghiệp Israel chia sẻ câu chuyện  thần kỳ của Israel, làm thế nào quốc gia này đã ngăn chặn được bóng đen tồi tệ của cuộc khủng hoảng tài nguyên nước?

Bên cạnh hệ thống đường ống cung cấp nước từ miền Bắc về miền Nam, Israel còn có hệ thống nhà máy khử mặn xử lý được hơn 700.000.000 mét khối nước thải mỗi năm để saen xuất nước ngọt; trong nông nghiệp, Israel áp dụng phương pháp tưới tiêu nhỏ giọt.

Phương pháp tưới tiêu nhỏ giọt hiện đại giúp tăng sản lượng, nhưng giảm chi phí đầu vào và tiết kiệm nước. Hiện diện từ thời kỳ cổ đại với các bình đất sét đục lỗ cho nước thấm dần qua hay hệ thống ống dẫn đục lỗ tại Đức (năm 1920) nhưng phải đến năm 1959, nhờ công sức của hai cha con Simcha Blass và Yeshayahu người Israel, phương pháp này mới được hoàn thiện. Hệ thống tưới nhỏ giọt khá đơn giản bao gồm bơm, hoặc tháp nước, hệ thống lọc tạp chất hoặc xử lý chất thải, hệ thống phân bón hoặc chất dinh dưỡng đi kèm, đường ống dẫn và thiết bị tạo giọt. Hệ thống bơm và các van xả có thể điều khiển bằng tay hoặc tự động bằng máy tính. Phương pháp này phân bố lượng nước đồng đều cho tất cả các điểm mà không làm xói mòn hoặc nén chặt đất trồng trọt. Nó còn cho phép nông dân ở những vùng sâu, vùng xa tưới tiêu cho những nông trang mà không phụ thuộc vào điện hay máy bơm. Mặc dù rất hiện đại, nhưng công nghệ này dễ thao tác và lắp đặt, không cần hỗ trợ kỹ thuật nhiều. Tưới nhỏ giọt được áp dụng nhiều trong các nông trang, nhà kính và vườn gia đình cũng như thích hợp nhất với các loại cây như dừa, nho, chuối, cam quýt, dâu tây, mía, bông, ngô, cà chua và một số cây công nghiệp khác.

Đồng thời,  Chính phủ Israel đã đặc biệt chú trọng đến  giáo dục ý thức cho mỗi người dân về ý thức sử dụng nước hợp lý và tiết kiệm, bởi Chính phủ Israel quy định người dân trả 2$ cho một mét khối nước, số tiền họ phải chi trả phụ thuộc vào lượng nước họ sử dụng. Cũng như lời của Shimon Tal, nguyên chủ nhiệm Ủy ban nước Israel đã nói “Cách thức quản lý nước của một quốc gia nói lên nhiều điều về quốc gia đó.”

Vì thế, sử dụng tài nguyên nước sao cho thông minh không chỉ dành cho những người nghiên cứu về thủy lợi và nông nghiệp, nó còn là câu chuyện dành cho tất cả những người quan tâm về việc kiến tạo một tương lai phát t riển và bền vững cho đất nước.

Nguyễn Thùy Dương